Inhoud - Opleiding Culturele Antropologie
De opleiding Culturele Antropologie bestaat uit de volgende 12 modules:
Module 1 – Wat is culturele antropologie?
De eerste module geeft een introductie tot culturele antropologie en biedt begripskennis op dit gebied. Het behandelt normen, waarden, rituelen en symbolen als fundamentele elementen van culturele antropologie. Daarnaast wordt een overzicht gegeven van de geschiedenis en ontwikkelingen binnen dit vakgebied. Het benadrukt het belang van waarnemen en vastleggen als gereedschap voor cultureel antropologen. Het doel van deze module is het opbouwen van een basis aan begripskennis voor toekomstige toepassingen in volgende modules.
Module 2 – Culturele diversiteit: een bonte mix in beeld
De tweede module richt zich op culturele diversiteit en belicht de diversiteit in onze samenleving, met aandacht voor belangrijke migrantengroepen. Het behandelt verschillende benaderingen om een multiculturele samenleving vorm te geven, van integratie tot segregatie. Diverse theoretische perspectieven, zoals Hofstede's dimensies, Kluckhohn en Strodbeck's basiswaarden, en Pinto's driestappenmethode, worden besproken om culturele overeenkomsten en verschillen te begrijpen en te overbruggen. Praktijkvoorbeelden worden gebruikt om de theorieën toe te lichten en je wordt aangemoedigd intercultureel sensitief te handelen en communiceren in je eigen omgeving.
Module 3 – Identiteitsvorming: Ik, jij, wij en zij?
In module 3 wordt stilgestaan bij identiteitsvorming. Je maakt kennis met wat het begrip identiteit inhoudt. Vervolgens worden enkele thema´s besproken waarin het identiteitsbegrip een belangrijke rol speelt. Denk aan de combinaties etniciteit en identiteit en migratie en identiteit. Deze module nodigt je uit na te denken over je eigen (culturele) identiteit. Ook nodigt ze uit na te denken over wederzijds begrip in relatie tot identiteitsvorming aan de hand van praktische voorbeelden op het gebied van - onder andere - migratie.
Module 4 – Verwantschap: In huiselijke kring
In de vierde module staat verwantschap, ofwel familierelaties, centraal. Daarbij zal je zien dat niet altijd sprake is van het gezinsleven zoals we dit in Nederland kennen: vader, moeder en kinderen in de kern met daaromheen opa 's, oma’s, neven, nichten, tantes en ooms. Er worden verschillende visies gegeven op ´de familie´. Daarbij worden voorbeelden aangehaald waarin verbanden wezenlijk verschillen van die in Nederland. Deze verbanden worden in een bredere context gekaderd door te kijken naar verwantschap in een samenleving volgens het dualisme man-vrouw en andere visies op deze klassieke indeling. Naast bloedverwantschap maak je kennis met ´bijzondere´ verwantschappen, waaronder compadres en melkverwantschap. De module nodigt je uit na te denken over je eigen familierelaties en de manier waarop anderen naar familie kunnen kijken.
Module 5 – Macht en politiek: De ander te baas?
In module 5 staat, zoals de titel al aangeeft, het machtsbegrip centraal. Elke relatie is een machtsrelatie (een zin om over na te denken!). Deze module beschrijft macht met name vanuit concepten zoals leiderschap, ongelijkheid en dominantie. Er wordt specifieker stilgestaan bij macht en symbolisch geweld. Je leert te reflecteren op de verschillende manieren waarop macht invloed heeft op de diverse relaties die je met anderen aangaat, zowel in je privéleven als in een bredere, maatschappelijke context.
Module 6 – Economie: Money, money, money?
Module 6 gaat in op de economie met een antropologische bril op. Gestart wordt met de oudste economische handeling in de samenleving: de ruilhandel, en daarmee gepaard gaande het begrip waardetoekenning (waarom is iets een euro waard, of honderd, of duizend?). Waarde wordt in de huidige tijd uitgedrukt in goud, (digitaal) geld en bijvoorbeeld ook bitcoins. Vroeger kon deze waarde ook uitgedrukt worden in bepaalde schelpen of (edel)stenen. Vanuit deze invalshoek, gezien door de ogen van de antropoloog, worden complexere economische relaties in de hedendaagse samenleving besproken. Deze module biedt je inzicht in het ontstaan van economische concepten in een samenleving en nodigt je uit hierop te reflecteren en tot ideeën te komen over huidige economische samenlevingen en die in de nabije toekomst (is kapitalisme bijvoorbeeld de te bewandelen weg?).
Module 7 – Religie: Ik ben, ik geloof, ik beleef
In deze module is religie het onderwerp. Na een korte bespreking van religie vanuit de antropologie, wordt ingegaan op twee begrippen die met religie en geloofsovertuiging samenhangen, namelijk de initiatie in een religie, dat is de toetreding tot een religie, en de belevenis van religie in het dagelijks leven. Ook hier ontbreekt het sausje van de culturele antropologie niet: normen, waarden, symbolen en rituelen. Daarbij maak je specifieker kennis met de rite de passage, ofwel het overgangsritueel of inwijdingsritueel. Er is niet alleen aandacht voor religie in de strikte zin van het woord, maar ook voor levensovertuigingen en -beschouwing, zoals beleving vanuit het animisme. De kern van deze module is een beter begrip krijgen van de manier waarop mensen met religie omgaan en de manier waarop er naar religie gekeken kan worden, zonder daarbij een waardeoordeel uit te spreken.
Module 8 – Taal: denken in structuren
In deze module wordt een van de krachtigste symbolen behandeld: taal. Je zult zien dat taal invloed heeft op ons denken en dat ons denken mede vormgegeven wordt door taal. Stilgestaan wordt bij culturele verschillen in taalgebruik, zowel in praktische zin, zoals het gebruik van marketingstrategieën, als in meer theoretische zin, zoals het kunnen denken over ‘tijd’ en andere, door de mens geïntroduceerde, structuren. Deze module introduceert het boeiende concept taal, waarbij een snijvlak waar te nemen is tussen antropologie, filosofie, sociologie en taalwetenschap.
Module 9 – Spel: De wereld is een schouwtoneel
Module 9 belicht wat vanuit de antropologie onder spel verstaan wordt en welke rol spel in onze samenleving inneemt. Het uitgangspunt is dat spel volgens de antropologie overal in ons dagelijks leven waar te nemen is, van kinderspel tot aan rollenspel, waartoe ook de wisselende gelijktijdigheid van diverse rollen binnen de samenleving gerekend wordt: de rol binnen het gezin is bijvoorbeeld anders dan die in de werkomgeving. Ook is er aandacht voor meer afgebakende spelvormen, zoals het toneelspel, het bordspel en virtuele spellen. Een belangrijk thema dat hiermee samenhangt is maskerade en het gebruik van kostuums. Het is van belang om spel niet alleen te zien als ludiek en frivool, maar als geïntegreerd in de samenleving met een belangrijke culturele functie.
Module 10 – Gezondheid: Een andere kijk op welzijn
Module 10 gaat in op gezondheid, pijn en dood in diverse culturele contexten. Daarbij wordt gezondheid niet alleen besproken vanuit een westerse blik, maar ook vanuit een oosterse, holistische benadering. Er komen voorbeelden aan bod van ziektebeleving, waarbij blijkt dat sommige culturen bepaalde ziektes erkennen die andere culturen niet erkennen, of waar zelfs een taboe op ligt. Vanuit het thema gezondheid wordt vervolgens gekeken naar pijnbeleving, rouwprocessen en de dood. Opnieuw worden een aantal levendige voorbeelden gegeven uit verschillende culturen. Dit helpt om je eigen kijk op ziekte, rouw, verlies en dood beter te doorgronden.
Module 11 – Kunst: een creatieve kijk op de samenleving
In deze module wordt een blik geworpen op kunst in onze en andere samenlevingen. De vraag wordt gesteld wat kunst ‘kunst’ maakt, wat als ‘mooi’ beschouwd kan worden en wat de functie van kunstuitingen is vanuit cultureel oogpunt. Ingegaan wordt op cultureel erfgoed en de esthetische waarde van kunst. Gedurende deze module worden voorbeelden gegeven van diverse kunstuitingen uit verschillende culturen om deze theorie te verduidelijken. Een uitstapje wordt gemaakt naar een bijzondere vorm van kunst: body art, waaronder tatoeages vallen. Deze module beoogt een brede blik op kunst te geven vanuit de antropologie, zodat je geïnspireerd raakt om hier zelf verder over te filosoferen.
Module 12 – De toekomst van de antropologie
Deze afsluitende module staat stil bij de toekomst van de antropologie. Welke uitdagingen liggen er nu en in de (nabije) toekomst voor de culturele antropologie? Actuele debatten en thema’s komen aan bod die uitnodigen om verder na te denken en eigen inzichten te verscherpen. Deze module beoogt vanuit opgedane kennis aan te sporen tot verdere verdieping in de culturele antropologie in je dagelijkse omgeving, door bijvoorbeeld het nieuws met een antropologische blik te bekijken, of wellicht zelfs een verder carrièrepad in de antropologie na te streven. Culturele antropologie is continu in ontwikkeling en nodigt dan ook voortdurend uit tot vragen, overpeinzen en reflecteren op sociale thema’s.
