Onderzoek: Biodiversiteit in Nederland door de jaren heen
'Ontdek de natuur in je buurt'
Ons bewustzijn van het belang van natuur en biodiversiteit neemt toe: steeds meer Nederlanders nemen stappen. Zij consumeren bewuster, verbruiken minder energie, en kiezen bijvoorbeeld voor een groenere tuin met minder tegels. Ook bij Laudius is deze trend te zien.
Zo namen afgelopen jaar maar liefst twee keer zoveel cursisten deel aan een basiscursus Ecologie dan twee jaar eerder. De groei in inschrijvingen voor deze cursus is sterker dan bij alle andere opleidingen.
Maar hoe zit het eigenlijk? Welke planten- en diersoorten worden het vaakst waargenomen in ons land? En welke regionale verschillen zijn er? In welke gemeente kun je de meest unieke of beschermde diersoorten, plantensoorten, paddenstoelen spotten?
Om antwoord te geven op deze vragen, analyseerde thuisstudieplatform Laudius bijna 75 miljoen naoorlogse (1946 - 2022) waarnemingen in Nederland van de Global Biodiversity Information Facility. Ook werden bronnen als Waarneming.nl, NL BIF en Nederlandsesoorten.nl gebruikt voor duiding en verficatie.
Aantal waarnemingen sinds 2001 sterk in de lift
Sinds de eeuwwisseling worden op meerdere momenten landelijke dier- en planten tellingen georganiseerd. Zo werd in 2001 de Nationale tuinvogeltelling geïntroduceerd, en meer recent de Eindejaars plantenjacht en de Nationale tuintelling. De evenementen lijken hand in hand te gaan met een stijging van het aantal waarnemingen. Een overzicht van tellingen:
- Nationale tuinvogeltelling | Sinds 2001
- Nationale bijentelling | Sinds 2017
- Vleermuistuintelling | Sinds 2019
- Nationale tuinvlindertelling | Sinds 2008
- Eindejaars plantenjacht | Sinds 2015
- Nationale tuintelling | Sinds 2019
Meeste unieke soorten waargenomen in Bergen (NH.)
Om het aantal unieke soorten planten, paddenstoelen en dieren van de afgelopen 70 jaar per gemeente te vergelijken, is het aantal soorten gedeeld door het aantal km² per gemeente. De verschillen tussen gemeente zijn aanzienlijk.
Zo staat de Noord-Hollandse gemeente Bergen met 93 uniek waargenomen soorten per km² bovenaan de lijst. Ook de Utrechtse Heuvelrug (79) en de gemeente Den Haag (77), Rotterdam (77) en Wageningen (76) vallen op met relatief veel soorten planten en dieren per km².
Ter vergelijking: in een gemiddelde Nederlandse gemeente waar waarnemen werden gedaan zijn 38 unieke soorten waargenomen.
Unieke plantensoorten per km2
| 1. | Rotterdam | 24 |
| 2. | Den Haag ('s-Gravenhage) | 23 |
| 3. | Nijmegen | 22 |
| 4. | Wageningen | 22 |
| 5. | Steenwijkerland | 22 |
Unieke diersoorten per km2
| 1. | Bergen (NH) | 57 |
| 2. | Utrechtse heuvelrug | 49 |
| 3. | Overbetuwe | 46 |
| 4. | Wageningen | 46 |
| 5. | Ede | 45 |
Unieke paddenstoelensoorten per km2
| 1. | Bergen (NH) | 16 |
| 2. | Bronkhorst | 14 |
| 3. | Twenterand | 13 |
| 4. | Den Haag ('s-Gravenhage) | 12 |
| 5. | Hattem | 12 |
Hoe zit het dan in jouw provincie?
Scholekster, buizerd en muskusrat meest waargenomen
De landelijke top drie van meest waargenomen diersoorten bestaat uit de scholekster (Haematopus ostralegus) met 1.297.595 waarnemingen. Op de tweede plaats staat een roofvogel, namelijk de buizerd (Buteo buteo) met 943.283 waarnemingen. Op de derde plaats staat de muskusrat (Ondatra zibethicus) met 744.736 waarnemingen.
Bedenk wel dat deze top drie aangeeft van welke soorten het meest een waarneming wordt doorgegeven. Het betekent niet dat deze dieren het meest voorkomen in ons land.
Natuurlijk vallen bovenstaande diersoorten extra op in het wild. En waarom zou je ook een (hout)duif (Columba palumbus) of huismus (Passer domesticus) rapporteren? Ter vergelijking: de afgelopen 70 jaar werden deze vogels samen slechts “881.983” geteld.
Scholeksters
Buizerd
Muskusrat
Planten: fioringras, gestreepte witbol en kruipende boterbloem meest waargenomen
Net als met de diersoorten werp je sommige plantensoorten sneller je oog, en worden daarom ook vaker waargenomen. Fioringras (Agrostis stolonifera), de gestreepte witbol (Holcus lanatus) en de opvallende kruipende boterbloem (Ranunculus repens) werden het vaakst waargenomen in Nederland (tussen de 190.000 - 200.000 waarnemingen).
Kruipende boterbloem
Vliegenzwam meest waargenomen paddenstoel
De vliegenzwam, de rood met witte paddestoel, wie kent ‘m niet? Deze paddestoel (Amanita muscaria) werd 26.134 waargenomen en gemeld.
Vliegenzwam
ZIEN: hier werden de meeste vlinders waargenomen
In Nederland leven meer dan tweeduizend verschillende vlindersoorten. Op basis van een lijst van de Vlinderstichting (met ruim 900 verschillende soorten) brachten we in kaart waar in de Nederland de meeste vlinders werden waargenomen. Hoe blauwer jouw gemeente, hoe groter dan kans dat je een van deze inheemse vlinders kunt spotten.
